Collection:
65/6/0
Sąd Kameralny Rzeszy w Wetzlar
Sąd Kameralny Rzeszy w Wetzlar
Archiwum Państwowe w Szczecinie | |
- brak danych - | 1512-1748 |
Reichskammergericht in Wetzlar | 1512 - 1748 |
- brak danych - | tak |
instytucje ochrony prawa i wymiaru sprawiedliwości - sądy, trybunały | niemiecki |
inwentarz książkowy | Yes | w bazie IZA |
W Księstwie Pomorskim, będącym bezpośrednim lennem cesarskim, obowiązywało prawo apelacji od wyroków książęcych sądów nadwornych w Szczecinie i Wołogoszczy oraz prawo wnoszenia skarg na władcę do Sądu Kameralnego Rzeszy. Wspomniane uprawnienia zostały ograniczone w 1544 r. przez privilegium de non appellando do sumy 300 guldenów, a w 1606 r. do sumy 500 guldenów. Po podziale księstwa w latach 1648–1653 Szwecja na objętych obszarach uzyskała całkowite zawieszenie apelacji do sądu cesarskiego, natomiast władcy pruscy osiągnęli to dopiero w 1746 r.
Według ordynacji sąd miał orzekać na podstawie ustaw sejmu Rzeszy oraz prawa rzymskiego. Organizację sądu precyzyjnie regulowała ordynacja z 1555 r., dzieląc go na cztery senaty, kierowane przez prezydentów. Opracowaniem spraw zajmowało się 50 asesorów (sędziów), wspomaganych przez personel kancelaryjny: sekretarzy, pisarzy, registratorów i archiwariuszy. Całością prac kiero-wał sędzia kameralny, mianowany przez cesarza. Początkowo siedziba sądu znajdowała się we Frankfurcie n/M, następnie w latach 1527–1693 w Spirze, a później, aż do rozwiązania w 1806 r., w Wetzlar.
Akta Sądu Kameralnego Rzeszy pozostawały po likwidacji instytucji w Wetzlar, włączonego w 1815 r. do Prus. W 1821 r. Zgromadzenie Związku Niemieckiego postanowiło na 20 lat przekazać państwu pruskiemu w powiernictwo zgromadzone w Wetzlar akta sądowe oraz powołało specjalną komisję do rozstrzygnięcia sprawy tychże archiwaliów. W 1839 r. wspomniane zgromadzenie postanowiło, że akta (80 tys. procesów) zostaną podzielone pomiędzy kraje związkowe według pochodzenia powodów lub siedziby sądu orzekającego w instancji niższej. Separacja akt i ich przekazywanie do właściwych archiwów nastąpiło w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XIX w. W utworzonym w Wetzlar pruskim archiwum państwowym pozostały jedynie akta tzw. niepodzielne oraz wszystkie archiwalia procesów z krajów, które wówczas wchodziły w skład państwa pruskiego, tj. m.in. z Pomorza. W 1924 r. archiwum w Wetzlar zostało przez pruskie władze archiwalne zlikwidowane, a przechowywane materiały, kierując się zasadą pertynencji terytorialnej, podzielono pomiędzy archiwa w poszczególnych prowincjach. Procesy z terenu Pomorza zostały przesłane do AP w Szczecinie, gdzie ówczesny jego dyrektor, dr. Otto Grotefend w latach 1926–1927 dokonał ich ponownej inwentaryzacji, zachowując alfabetyczny układ akt według powodów oraz sporządził indeksy: osobowy, geograficzny i rzeczowy. W okresie II wojny światowej, podczas rozśrodkowania zasobu archiwum, Sąd Kameralny Rzeszy został wywieziony do Tychowa koło Słupska. Z 2199 pozycji inwentarzowych zaginęło wówczas 656. W latach czterdziestych XX w. zespół powrócił do magazynów AP w Szczecinie. Akta procesowe, uporządkowane alfabetycznie według powodów, dotyczące apelacji i rewizji oraz sporów książąt z poddanymi. Głównymi przedmiotami procesów były sprawy: o zakłócenie pokoju powszechnego, rozboje, najazdy, rabunki, spory lenne, sekularyzację majątków kościelnych, przywileje stanowe (zwłaszcza miejskie, sądowe, młynarskie), spory o lasy i drewno, sprawy podatkowe, cechów, rzemiosła, handlu, żeglugi, długów, zastawów, przestępstw kryminalnych (w tym morderstwa, rozboje i pojedynki, czary oraz obrazę majestatu). Zachowały się także archiwalia procesów w sprawach obyczajowych, w tym oskarżenia o cudzołóstwo, zerwanie zaręczyn, rozwody i unieważnienia małżeństw. Do akt sprawy obok apelacji, relacji z przewodów oraz wyroków w niższych instancjach bardzo często były dołączone załączniki, m.in.: odpisy dokumentów i przywilejów, odpisy ksiąg kupieckich i rejestry podatkowe, mapy z XVI–XVII w., a także opinie prawnicze wydane przez znanych prawników, wydziały prawne uniwersytetów, cytaty z dzieł prawniczych, a motywujące zasadność apelacji. Stronami procesowymi byli panujący książęta, przedstawiciele szlacheckich rodów pomorskich oraz miasta księstwa i ich mieszczanie. Cały zespół jest zmikrofilmowany sygn. 1-2070 (cały); N 65 28000 - 65 30068
No. | Name | Units | Dates | Number of scans |
---|---|---|---|---|
Units without series | 0 | 0 | ||
1 | Procesy na literę A | 25 | 1553-1635 | 2996 |
2 | Procesy na literę B | 224 | 1513-1703 | 12213 |
3 | Procesy na literę C, K | 186 | 1528-1732 | 24236 |
4 | Procesy na literę D | 79 | 1512-1665 | 2393 |
5 | Procesy na literę E | 83 | 1553-1662 | 0 |
6 | Procesy na literę F, V | 126 | 1534-1703 | 30175 |
7 | Procesy na literę G | 32 | 1569-1679 | 0 |
8 | Procesy na literę H | 55 | 1512-1746 | 6979 |
9 | Procesy na literę J | 25 | 1544-1684 | 4849 |
10 | Procesy na literę L | 51 | 1516-1699 | 2769 |
11 | Procesy na literę M | 123 | 1522-1702 | 30234 |
12 | Procesy na literę N | 9 | 1535-1636 | 1768 |
13 | Procesy na literę O | 41 | 1519-1670 | 4778 |
14 | Procesy na literę P | 141 | 1523-1711 | 30923 |
15 | Procesy na literę Q | 4 | 1585-1687 | 316 |
16 | Procesy na literę R | 122 | 1533-1748 | 204 |
17 | Procesy na literę S | 448 | 1515-1703 | 0 |
18 | Procesy na literę T | 71 | 1534-1687 | 0 |
19 | Procesy na literę U | 6 | 1534-1688 | 0 |
20 | Procesy na literę W | 154 | 1525-1700 | 0 |
21 | Procesy na literę Z | 65 | 1533-1738 | 0 |
Units in the collection::
|
Number of units per page |
Amount of archival material
2070
2070
0
99.15
99.15
0.00
Amount of non-archival material
0
0.00
- brak danych -