Akta stanu cywilnego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Częstochowie
|
|
|
| Archiwum Państwowe w Częstochowie | |
| Urząd Stanu Cywilnego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Częstochowa | [1846] 1905-1936 |
| - brak danych - | 1846 - 1936 |
| - brak danych - | tak |
| urzędy stanu cywilnego i akta metrykalne - akta metrykalne |
polski łaciński niemiecki rosyjski francuski |
| inwentarz książkowy | Yes | Inwentarz nr 315 |
| spis zdawczo-odbiorczy | Yes | 27 j.a. |
Terminem akta stanu cywilnego określa się dokumentację sporządzoną przez duchownych lub osoby świeckie, mające uprawnienia urzędników stanu cywilnego, w celu rejestracji podstawowych faktów związanych ze stanem cywilnym człowieka, głównie jego urodzin, małżeństw i śmierci.
Od 1826 roku zasady prowadzenia akt stanu cywilnego na terenie zaboru rosyjskiego regulował Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego (Dziennik Praw Królestwa Polskiego, tom 10, Nr 41, s. 41 –85). Zmienił on, wprowadzone w 1808 roku przepisy Kodeksu Cywilnego Napoleona, w zakresie urzędów stanu cywilnego, wprowadzając wyznaniowy charakter rejestracji aktów metrykalnych. Zgodnie z artykułem 71 nowego Kodeksu „w chrześcijańskich wyznaniach akta stanu cywilnego połączone będą z metrykami kościelnymi” (Dziennik Praw, tom 10, Nr 41, s 41). Duchowni, pełniący równocześnie funkcję urzędników stanu cywilnego, sporządzali dwa identyczne egzemplarze metryk. Pierwszy z nich, określany jako unikat (inne nazwy to: oryginał, pierwopis), pozostawał w parafiach i przeznaczony był dla potrzeb kościoła. Unikaty prowadzono w trzech seriach. W odrębnych księgach rejestrowano akta urodzeń, małżeństw i zgonów. Każda z wspomnianych ksiąg wykorzystywana była przez kilka lat, aż do momentu zapisania wszystkich kart. Drugi egzemplarz aktów, nazywany duplikatem (wtóropisem), przekazywany był do archiwów wydziałów hipotecznych przy właściwych sądach i miał służyć władzom świeckim. Duplikaty zapisywano w jednej księdze, podzielonej na trzy części, tj. na akta urodzeń, małżeństw i zgonów, która zamykana była po upływie jednego roku kalendarzowego. Z końcem roku osoba prowadząca wpisy dokonywała adnotacji o ilości poszczególnych aktów oraz sporządzała alfabetyczny indeks osób urodzonych, zaślubionych i zmarłych, przy czym w skorowidzu małżeństw na pierwszym miejscu umieszczano zawsze nazwisko mężczyzny. Oprócz wspomnianych powyżej ksiąg urzędnicy stanu cywilnego gromadził tak zwane alegata (określane także terminami: aneksy, dowody do akt małżeństw, akta zbiorowe), składające się z dokumentów potwierdzających zdolność prawną danych osób do zawarcia ślubu. Najczęściej były to odpisy aktów urodzenia lub chrztu przyszłych małżonków, a w przypadku braku możliwości dostarczenia takiego odpisu - akty znania, czyli zeznania świadków zaświadczające ich tożsamość. W sytuacjach, gdy miał zostać udzielony ponowny małżeństwo w alegatach umieszczano odpisy aktów zgonów nieżyjącego już współmałżonka. Sporadycznie załączano do nich również odpisy spraw rozwodowych, czy protokołów rad familijnych. Czasami do akt zbiorowych wszywano także zapowiedzi wygłaszane w parafii. Alegata przechowywane były łącznie z duplikatami w archiwach hipotecznych.
Formę i treść poszczególnych rodzajów aktów regulowały przepisy nadmienionego wyżej Kodeksu Cywilnego. Zapis w księdze powinien zawierać: datę sporządzenia aktu, imiona nazwiska, miejsce zamieszkania osób stawiających się i świadków oraz odpowiednie formuły dotyczące chrztu dziecka, oświadczenie duchownego i świadków o zawarciu ślubu, dane osoby zmarłej. Przy chrztach zamieszczano dodatkowo informacje o imieniu, nazwisku panieńskim oraz wieku matki dziecka. Niedozwolone były wszelkie skreślenia i skróty, Dla uniknięcia pomyłek i przekłamań daty zapisywano słownie.
Do 1867 roku akta sporządzano w języku polskim. Od 1868 roku zgodnie z postanowieniami Komitetu Urządzającego Królestwa Polskiego wprowadzono język rosyjski. Na przełomie lat 1867 i 1868 roku zaczęto również stosować podwójną datację według kalendarza gregoriańskiego, używanego dotychczas w Królestwie Polskim (nowy styl) i juliańskiego, obowiązującego w Cesarskie Rosyjskim (stary styl). W XIX wieku różnica pomiędzy kalendarzem juliański a gregoriańskim wynosiła 12 dni. Od 1 marca 1900 roku zwiększyła się ona do 13 dni.
Nadzór nad sposobem prowadzenia ksiąg metrykalnych w parafiach ewangelickich sprawowały sądy. W przypadku Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Częstochowie nadzór sprawował w latach 1846-1900 Sąd Pokoju w Częstochowie. Sędzia sprawdzał numerację kart, pieczętował księgi, kontrolował również zgodność zapisów unikatu i duplikatu.
Przedstawione powyżej zasady rejestracji akt stanu cywilnego z niewielkimi tylko modyfikacjami obowiązywały na terenie byłego zaboru rosyjskiego do roku 1945 roku. Z dniem 1 stycznia 1946 roku utworzono, na podstawie przepisów dekretu Rady Ministrów z dnia 25 września 1945 roku Prawo o aktach stanu cywilnego, państwowe urzędy stanu cywilnego (Dz.U R.P., Nr 48, poz. 272). Materiały w układzie rzeczowo-chronologicznym zawierają:
Pierwopisy (oryginały) i wtóropisy (duplikaty) akt urodzeń Filiału Ewangelickiego w Cranym Lesie oraz Częstochowie z lat 1846 - 1913, sygn. 1-4, 68;
Pierwopisy (oryginały) akt małżeństw Filiału Ewangelickiego w Czarnym Lesie oraz Częstochowie z lat 1846 - 1911, sygn. 5 - 7, 69;
Alegata (akta zbiorowe, dowody) do akt małżeństw Filiału Ewangelickiego w Czarnym Lesie, Filiału Ewangelickiego w Częstochowie, Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Częstochowie z lat 1853 - 1896, 1901 - 1913, sygn. 8 - 64;
Pierwopisy (oryginały) akt zgonów Filiału Ewangelickiego w Czarnym Lesie oraz Częstochowie z lat 1846 - 1906, sygn. 65 - 67, 70. Mikrofilmy z lat 1859 - 1876, nr FC 131. Notatkę informacyjną napisała Joanna Sowa, a inwentarz sporządzili: Joanna Sowa i Marcin Białas (2006), uzupełnienia Ewa Dubaj (2016).
| No. | Name | Units | Dates | Number of scans |
|---|---|---|---|---|
| Units without series | 97 | 2327 |
Units in the collection::
|
Number of units per page |
Amount of archival material
97
70
0
1.02
0.57
0.00
Amount of non-archival material
0
0.00
- brak danych -